Độc lập tài chính cá nhân và nghỉ hưu sớm ở tuổi 50 là mục tiêu được nhiều người trẻ đặt ra. Nếu bạn hoàn toàn có thể thực hiện mong muốn đó một khi bạn đáp ứng được công thức: Số tiền tiết kiệm và đầu tư khi về hưu phải có giá trị gấp 25 lần số tiền dùng để chi tiêu hàng năm và dự kiến số tiền chi cho mỗi năm nghỉ hưu sớm phải nhỏ hơn mức chi tiêu bình quân hàng năm của người Việt Nam.
Một khi bạn có số tiền khổng lồ đó, bạn không cần phải dựa vào tiền lương hàng tháng để chi tiêu nữa và nghỉ hưu sớm trở thành một lựa chọn có hoặc không rất đơn giản. Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc tích lũy số tiền này, biến lớn nhất và đáng quan tâm nhất là chi tiêu. Nó có thực sự phù hợp và hiệu quả với trường hợp của bạn? Và việc nghỉ sơm có thực sự nên được khuyến khích ở giới trẻ hiện nay hay không? Những ví dụ trong bài viết dưới đây sẽ cho bạn câu trả lời đầy đủ nhất!
“Độc lập tài chính, sớm nghỉ hưu” nên hay không?
Phong trào FI/RE đang nở rộ trên thế giới, là viết tắt của cụm từ “financial independence- retire early” nghĩa là “độc lập tài chính, sớm nghỉ hưu”. Với thu nhập cao, các kênh đầu tư ổn định cùng hệ thống an sinh xã hội vững chắc; việc này hoàn toàn khả thi với nhiều người lao động ở các nước phát triển. Họ chỉ cần chăm chỉ kiếm tiền, tiết kiệm 50-70% thu nhập là có thể “về vườn” quanh tuổi 40.
Những ví dụ điển hình cho việc nghỉ hưu khi còn trẻ
Nghỉ hưu ở đây không phải để chơi không mà là có thời gian để làm những gì mình thích. Bên Nhật có cô Saki tiết kiệm từ năm 18 tuổi với kế hoạch mua được 3 căn nhà và mở cà phê mèo ở tuổi 35. Nay ở tuổi 33, đã mua đủ 3 nhà đắt tiền cô vẫn chưa bỏ khẩu phần khắc khổ một ngày ăn hết khoảng 35 ngàn đồng. Shang Saavedra 36 tuổi, chuyên gia tư vấn chiến lược, thu nhập hàng trăm nghìn USD mỗi năm. Cô sống cùng chồng ở Manhattan (Mỹ). Sau thời gian dài tiết kiệm 50% thu nhập, tự may quần áo, nói không với rượu bia, đi tàu điện ngầm thay vì sắm xe riêng và xin quần áo cũ cho đứa con sắp sinh… Họ đã đủ tiền để nghỉ hưu non hai năm trước.
Việt Nam cũng không hiếm người thực hành lối sống FI/RE như Nguyễn Thành Trung, 33 tuổi ở Đà Nẵng đang quản lý 3 công ty thì hưu. Anh đi đến quyết định này sau một lần nhập viện vì vẹo cột sống. Kế đó sếp bị đột tử, trước đó, bố và em trai cũng qua đời. Trung cảm thấy đời sống thật vô thường và kiếm tiền không phải ưu tiên của anh nữa. Với Cù Ngọc Tuyết Xuân, 30 tuổi ở TP.HCM, hưu nghĩa là giảm bớt cường độ công việc. Anh chỉ làm công việc tư vấn tâm lý 3-5 tiếng/ngày, mệt thì nghỉ.
Thu Hương gây tranh cãi khi nghỉ hưu ở tuổi 27
Nhưng gây tranh cãi hơn cả vẫn là trường hợp của Thu Hương từng làm ngân hàng và bảo hiểm ở Hà Nội và Hưng Yên. Cô nghỉ hưu khi mới 27 tuổi với trăm triệu giắt lưng và sổ bảo hiểm xã hội mới đóng một năm. Tất nhiên trước đó cô đã hoàn thành nhiệm vụ mua nhà cho bố mẹ, cũng như đi đây đó du lịch. Giờ cô tập trung vào sống xanh: ăn chay, thiền, yoga, đi xe đạp…
Cô công bố lịch hoạt động một ngày, bao gồm những việc như “bắc ghế ra hành lang ngồi ngắm cỏ cây chim chóc mây trời 1 tiếng”, ăn tối xong thì “nghỉ ngơi thư giãn, nhắn tin hỏi thăm bạn bè, hoặc đơn giản là tắt hết điện đi và ngồi hóng gió, suy ngẫm về cuộc đời”. Đặc biệt buổi tối, cô không dùng điện để cơ thể thuận theo tự nhiên.
Tất nhiên Hương nhận được khá nhiều can gián và căn vặn. Nhưng để ý mọi người toàn đem đời của mình áp vào quyết định của Hương. Cô đâu có chồng con, người thân đau ốm hay nhu cầu ra rạp xem phim… như họ. Hình như mọi người cũng không để ý tới kế hoạch hành động của Hương là học thiền trị liệu trong 4 năm để trở thành chuyên gia “đi khắp nơi đem những gì trải nghiệm được để chữa lành cho những người cần”.
Sẽ có rủi ro cho việc nghỉ hưu sớm
Nếu nghỉ hưu sớm khi cơ thể vẫn còn đang sung sức mà lại chỉ “nhàn cư” sẽ khá nguy hiểm. Bạn có thể vỡ nợ do tiêu xài quá mức, bị bệnh tâm lý hoặc mắc các chứng nghiện. Vì vậy các chuyên gia khuyên những ai có ý định theo FI/RE phải lên kế hoạch trước để lấp đầy thời gian trống cũng như hạn chế mức chi tiêu trong phạm vi an toàn. Nhưng liệu một cuộc sống như vậy có thực sự tự do. Bởi cuộc sống vốn dĩ là những gì nằm ngoài dự định của chúng ta. Đùng một cái nảy ra COVID-19 chẳng hạn.
Hay như Lê Hải Phong, 28 tuổi ở Hà Nội; một buổi sáng thức dậy bỗng thấy mình bị sốt virus biến chứng. Một tuần trước đó anh nộp đơn xin nghỉ công việc lập trình vì đã tích đủ tiền để hưu non. Đang háo hức với dự định dành 6 tháng chỉ để du lịch rồi quay về mở quán cà phê; thì Phong phải đi lọc máu và ngồi xe lăn vì bị gout. Kết quả của thời gian dài lạm dụng sức khỏe. Khi bình phục, anh quyết định quay lại công việc nhưng giảm cường độ. Thời gian còn lại để tập thể dục và vẫn nghiên cứu mở quán.
Muốn hạnh phúc không nên nghỉ hưu sớm
Nên chốt lại, ngoài khoản thu nhập thụ động vững chắc; cũng nên có một đam mê để thay cho công việc khi đã tự do về thời gian. Hai năm trước, nhà báo Alex Palmer (Mỹ) sau khi phỏng vấn nhiều nhà tâm lý học, xã hội học đã đưa ra một số lời khuyên để có cuộc sống hạnh phúc, bao gồm “không nghỉ hưu sớm”. Với cảnh báo nghỉ hưu sớm có thể không tốt cho đời sống tinh thần. Có những nghiên cứu cho thấy người nghỉ hưu sớm; có xu hướng ít hạnh phúc hơn những người đi làm đến 65 tuổi. Thậm chí càng nghỉ hưu sớm thì khả năng suy giảm trí nhớ càng nhiều.
Tony, 37 tuổi ở Mỹ nghỉ hưu chưa được 2 năm đã quay lại làm việc bán thời gian trong lĩnh vực công nghệ. Anh tổng kết mấy vấn đề của việc hưu non. Trong đó trầm trọng nhất là mất kết nối với mọi người. Đơn giản là khi anh rảnh rỗi thì bạn bè anh vẫn phải đi làm bục mặt. Tuy nhiên chắc chắn một điều: Những người thực hành lối sống tiết kiệm đến mức khắc kỷ đang làm một việc tốt cho môi trường. Họ tiết kiệm nhiên liệu và giúp chúng ta tái chế. Nói gì thì nói, nghỉ hưu sớm vẫn rất hay. Chỉ có điều nó không dành cho tất cả mọi người, kể cả người đã tiết kiệm đủ tiền.